آخرین بروزرسانی در ۵ دی ۱۴۰۴ توسط Dr.Arman
تصور کنید پشت سیستم خود نشستهاید، یک ابزار هوش مصنوعی را باز میکنید و با چند کلمه ساده، ویدیویی از «میکیماوس» در حال موتورسواری در خیابانهای تهران میسازید. جذاب به نظر میرسد، نه؟ اما این دنیای بی در و پیکر که در آن هر شخصیتی را میتوان با هوش مصنوعی بازخلق کرد، در حال رسیدن به یک بنبست جدی است. در میان اخبار داغ این روزها، خبر برخورد حقوقی سنگین دیزنی با گوگل، مثل بمب در انجمنهای تکنولوژی صدا کرده است. دیزنی، امپراتوری بزرگی که دهههاست از کوچکترین داراییهای معنوی خود با چنگ و دندان محافظت میکند، حالا شمشیر را برای هوش مصنوعی گوگل از رو بسته است.
چرا این دعوا همین حالا بالا گرفته است؟
شاید بپرسید چرا دیزنی تا الان صبر کرده بود؟ حقیقت این است که ما در دوران «غرب وحشیِ» هوش مصنوعی زندگی میکردیم؛ جایی که شرکتها هر چه در اینترنت پیدا میکردند را میبلعیدند تا مدلهای خود را آموزش دهند. اما حالا که هوش مصنوعی از یک اسباببازی جالب به یک ابزار تجاری قدرتمند تبدیل شده، دیزنی دیگر نمیتواند عقب بنشیند. این شرکت در نامهای تند و تیز به گوگل، اعلام کرده که ابزارهای هوش مصنوعی این شرکت «در مقیاسی عظیم» حق کپیرایت را نقض کردهاند. این فقط یک هشدار ساده نیست؛ این شروع نبردی است که میتواند آینده محتوای دیجیتال را برای همیشه تغییر دهد.
دیزنی معتقد است گوگل بدون اجازه، حجم عظیمی از آثار این شرکت را برای آموزش مدلهای خود کپی کرده است. اگر شما هم با مدلهای تصویری یا ویدیویی گوگل کار کرده باشید، متوجه شدهاید که آنها با دقت عجیبی میتوانند شخصیتهای مارول، جنگ ستارگان یا انیمیشنهای کلاسیک دیزنی را بازسازی کنند. از نظر دیزنی، این دقت تصادفی نیست؛ بلکه نتیجه «خوراندن» غیرقانونیِ دیتاهای محافظتشده به ماشینهای یادگیرنده گوگل است.
داستان یک نامه؛ وقتی دیزنی عصبانی میشود
در نامه «توقف و انصراف» (C&D) که دیزنی برای گوگل ارسال کرده، به موارد مشخصی اشاره شده است. دیزنی میگوید گوگل نه تنها از آثارش برای آموزش استفاده کرده، بلکه کپیهای محافظتشده را در قالب خروجیهای هوش مصنوعی به کاربران تحویل میدهد. یعنی آن میمهای بامزهای که با شخصیتهای «شیرشاه» یا «ددپول» میسازید و هوش مصنوعی گوگل آنها را برایتان خلق میکند، از نظر دیزنی یک سرقت آشکار است. این موضوع برای گوگل که سعی دارد خود را به عنوان پیشرو در دنیای هوش مصنوعی مولد معرفی کند، یک چالش حیثیتی و حقوقی بزرگ است.
نکته جالب اینجاست که دیزنی سابقه طولانی در تغییر قوانین کپیرایت دارد. در واقع، بسیاری از قوانین فعلی کپیرایت در آمریکا به دلیل لابیگریهای دیزنی برای محافظت از میکیماوس شکل گرفته است. حالا تصور کنید این ارتش از وکلای باسابقه، هدف جدیدی به نام «هوش مصنوعی گوگل» پیدا کردهاند. دیزنی از گوگل خواسته که فوراً استفاده از محتوای این شرکت را متوقف کند و سازوکارهایی ایجاد کند که از تولید هرگونه خروجی حاوی شخصیتهای دیزنی جلوگیری شود.
یوتیوب؛ میدان اصلی نبرد کجاست؟
اگرچه دیزنی از ابزارهای تولید تصویر گوگل ناراضی است، اما به نظر میرسد نگرانی اصلی آنها جای دیگری است: یوتیوب. گوگل اخیراً مدل ویدیویی پیشرفته خود یعنی Veo را به یوتیوب شورتس (Shorts) اضافه کرده است. این یعنی میلیونها تولیدکننده محتوا حالا میتوانند با یک دستور متنی ساده، ویدیوهایی بسازند که شخصیتهای دیزنی در آن نقشآفرینی میکنند. برای دیزنی، این یعنی از دست دادن کنترل بر نحوه نمایش و استفاده از شخصیتهای میلیارد دلاریاش در بزرگترین پلتفرم ویدیویی جهان.
گوگل در پاسخ به این اتهامات، فعلاً به یک بیانیه کوتاه و دیپلماتیک بسنده کرده است. آنها میگویند رابطهای دیرینه و سودمند با دیزنی دارند و به گفتگو ادامه میدهند. اما نکته کلیدی در دفاعیه گوگل این است: «ما از دادههای عمومی وب آزاد استفاده میکنیم.» این یعنی گوگل معتقد است چون این محتواها در اینترنت موجود بوده، آنها حق داشتهاند از آنها برای آموزش هوش مصنوعی استفاده کنند. این همان بحثی است که احتمالاً در دادگاههای آینده، سرنوشت میلیاردها دلار را تعیین خواهد کرد.
اتحاد استراتژیک؛ چرا OpenAI دوست جدید دیزنی است؟
شاید فکر کنید دیزنی کلاً با هوش مصنوعی مخالف است، اما واقعیت کاملاً برعکس است. درست همزمان با حمله به گوگل، دیزنی یک قرارداد یک میلیارد دلاری با شرکت OpenAI (رقیب اصلی گوگل) امضا کرده است. طبق این قرارداد، شخصیتهای دیزنی به صورت رسمی و قانونی وارد اپلیکیشن ویدیویی Sora میشوند. این نشان میدهد که دیزنی مخالف هوش مصنوعی نیست؛ بلکه مخالف هوش مصنوعی «مجانی» است!
دیزنی میخواهد خودش تعیین کند چه کسی، کجا و با چه قیمتی میتواند از سیمبا یا السا استفاده کند. این حرکت دیزنی، دنیای هوش مصنوعی را به سمتی میبرد که ما آن را «سیلوهای محتوایی» مینامیم. یعنی دقیقاً مثل سرویسهای استریم (نتفلیکس، دیزنی پلاس و…)، در آینده برای ساختن تصویر یک شخصیت خاص، مجبور خواهید بود به سراغ ابزار هوش مصنوعی بروید که قرارداد رسمی با صاحب آن اثر دارد. دیگر خبری از یک ابزار همه کاره که همه چیز تولید کند نخواهد بود.
برای ما به عنوان طرفداران هوش مصنوعی، این چه معنایی دارد؟
اگر شما هم مثل من عاشق خلق کردن با هوش مصنوعی هستید، باید خودتان را برای یک دنیای جدید آماده کنید. دوران طلایی که در آن هر چیزی را میتوانستید پرامپت کنید، رو به پایان است. اما این لزوماً خبر بدی نیست. این اتفاقات باعث میشود که:
- قوانین شفافتر شوند: شما دقیقاً خواهید دانست که چه چیزی قانونی است و چه چیزی میتواند باعث بسته شدن کانال یا حساب کاربریتان شود.
- ارزش خلاقیت واقعی بالا برود: وقتی همه نتوانند از شخصیتهای آماده استفاده کنند، کسانی که مفاهیم و شخصیتهای اورجینال خلق میکنند، بیشتر دیده میشوند.
- ابزارهای تخصصیتر شکل بگیرند: احتمالا شاهد نسخههای رسمی از هوش مصنوعی خواهیم بود که مستقیماً توسط استودیوها برای طرفداران عرضه میشوند.
به عنوان یک کاربر هوشمند، پیشنهاد میکنم از همین حالا تمرکز خود را روی یادگیری ساخت داراییهای بصری منحصر به فرد (Original Assets) بگذارید. تکیه بر شخصیتهای مشهور در هوش مصنوعی، مثل ساختن خانه روی زمین اجارهای است؛ هر لحظه ممکن است صاحبخانه (دیزنی یا دیگران) از شما بخواهد آنجا را ترک کنید.
آیندهای که در انتظار ماست
جنگ بین دیزنی و گوگل فقط یک دعوای حقوقی ساده نیست؛ این نبردی برای تعریف دوباره «مالکیت» در عصر دیجیتال است. آیا هوش مصنوعی حق دارد از دانش جمعی بشر (که شامل آثار هنری هم میشود) برای یادگیری استفاده کند؟ یا اینکه هر پیکسل از یک شخصیت کارتونی، دارایی ابدی یک شرکت باقی میماند؟
ما در میانه یک انقلاب هستیم و این چالشها، بخشی از درد زایمان دنیای جدید است. چه گوگل با دیزنی به توافق برسد و چه کار به دادگاههای طولانی بکشد، یک چیز قطعی است: دنیای هوش مصنوعی دیگر هرگز مثل سابق نخواهد بود. شما در این نبرد طرف کدام هستید؟ غولهای تکنولوژی که به دنبال دسترسی آزاد به اطلاعات هستند، یا امپراتوریهای سرگرمی که از میراث هنری خود محافظت میکنند؟ شاید هم آینده جایی در میان این دو باشد.
منبع:
https://arstechnica.com/google/2025/12/disney-says-google-ai-infringes-copyright-on-a-massive-scale/
مطالب مرتبط